Ouder worden betekent niet per se je eenzaam voelen
Uit een onderzoek in 2023 bleek dat meer dan een derde van de volwassenen boven de 50 zich minstens een deel van de tijd eenzaam of sociaal geïsoleerd voelde. Dit gevoel kwam vooral voor bij vrouwen, mensen met een zwakke gezondheid en alleenstaanden.
Eenzaamheid is niet alleen een gemoedstoestand. Langdurige studies tonen aan dat het in verband wordt gebracht met een groter risico op invaliditeit, dementie en zelfs vroegtijdig overlijden.
Het goede nieuws
Eenzaamheid ontstaat niet van de ene op de andere dag. Het begint vaak met dagelijkse gewoonten, die kleine gebaren of weglatingen die onze sociale kring langzaam verkleinen.
Door de onderstaande negen gewoontes op te geven, kun je je vriendschappen behouden, een gevoel van doelgerichtheid behouden en vreugde kweken tot ver in je zeventigste.
1. Zeg altijd “misschien de volgende keer”.
Wanneer een buurman je een kopje koffie aanbiedt of een kleinkind je uitnodigt om naar hun wedstrijd te gaan kijken, lijkt het antwoord “misschien” onschuldig.
Maar na een tijdje ontmoedigt deze vaagheid anderen om je te vragen. Het is beter om een duidelijk ja of nee te antwoorden. En als dat niet lukt, stel dan een andere datum voor:
“Ik heb het druk op dinsdag, maar wat dacht je ervan om vrijdag om 10 uur langs te komen?
Uitnodigingen zijn als sociale valuta: je geeft ze uit of je raakt ze kwijt.
2. Laat de angst om te vallen je binnenshuis houden
Veel ouderen gaan niet naar buiten uit angst om te struikelen over een stoep of trap.
Deze angst, zelfs als ze niet echt vallen, verhoogt het risico op isolatie en psychologische achteruitgang.
Neem in plaats daarvan praktische maatregelen: draag stabiele schoenen, gebruik indien nodig een wandelstok en doe evenwichtsoefeningen.
3. Geloven dat technologie “niets voor mij is”
Videogesprekken, groepsberichten of online forums kunnen van onschatbare waarde zijn, vooral als je geliefden ver weg zijn of als je niet zo veel beweegt.
Vraag iemand in je omgeving om je te laten zien hoe het moet, schrijf eenvoudige stappen uit of volg een gratis cursus in de bibliotheek.
Je hoeft geen expert te worden: je moet je gewoon op je gemak voelen bij een online gesprek of vergadering.
Het gebruik van technologie kan sociaal isolement bij ouderen verminderen. Een longitudinale studie heeft aangetoond dat toegang tot technologie geassocieerd is met een lager risico op sociaal isolement bij oudere volwassenen die in de gemeenschap wonen.
4. De hele dag zitten
Te veel tijd zittend doorbrengen verzwakt het lichaam… en het moreel.
Een gezondheidsrapport rangschikte lichamelijke inactiviteit op hetzelfde risiconiveau als een gebrek aan sociaal contact voor versnelde hersenveroudering.
Je hoeft geen atleet te worden: een wandeling van 20 minuten, een tai-chi of aqua-aerobicsles brengt je in beweging… en in gesprek.
Regelmatige lichaamsbeweging wordt in verband gebracht met een betere geestelijke gezondheid en minder eenzaamheid. Uit een onderzoek bleek dat sociale betrokkenheid en sociale vergelijkingen de fysieke activiteit bij oudere volwassenen kunnen verhogen.
5. Vertrouw alleen op familie voor gezelschap
Het is altijd leuk als volwassen kinderen of kleinkinderen op bezoek komen. Maar hun levens zijn druk en hun beschikbaarheid kan onvoorspelbaar zijn.
Als je alleen op hen vertrouwt om sociale banden te onderhouden, zullen er op den duur perioden van eenzaamheid aanbreken.
Creëer een “uitverkoren familie”: zorgzame buren, clubvrienden of die pickleballspeler die je altijd aan het lachen maakt.
Als je verschillende vriendenkringen hebt, blijf je omringd, zelfs als sommigen het druk hebben.
6. Zet oude hobby’s aan de kant in plaats van ze te vernieuwen
Passies zijn magneten voor sociale connecties. Als je ooit graag schilderde, schaakte of tuinierde, waarom zou je deze activiteiten dan niet nieuw leven inblazen?
Kun je niet meer bukken in de tuin? Bied aan om de nieuwsbrief van de tuinbouwclub te schrijven, of geef advies aan beginners.
Veel verenigingen zijn actief op zoek naar ervaren mensen om hun kennis door te geven en tradities levend te houden.
7. Pessimistisch door het nieuws scrollen
Op de hoogte blijven is belangrijk, maar verdrinken in een lus van angstopwekkend nieuws kan leiden tot pessimisme, angst… en isolatie.
Stel voor jezelf specifieke tijden in om het nieuws te lezen of te beluisteren, bijvoorbeeld bij het ontbijt of in de vroege avond. En compenseer deze serieuze inhoud met lichtere bronnen: een inspirerende podcast, een komedie of muziek die je doet zingen.
8. Denken dat huisdieren “te ingewikkeld” zijn
Zorgen voor een hond, kat of zelfs een niet veeleisende vis creëert een routine en een troostende aanwezigheid op dagelijkse basis.
Talrijke studies tonen aan dat huisdieren de fysieke en mentale gezondheid van ouderen verbeteren. Ze moedigen ook sociale interactie aan, of het nu gaat om het tegenkomen van een buurman tijdens een wandeling of een praatje met de dierenarts.
Als het adopteren van een huisdier een te grote verplichting lijkt, kun je aanbieden om op de huisdieren van je vrienden te passen of vrijwilligerswerk te doen in een asiel. De link is er, zelfs in kleine doses.
Een aantal onderzoeken heeft de voordelen van huisdieren op de fysieke en mentale gezondheid van ouderen onderzocht, met name door het bevorderen van sociale interactie. Een systematisch overzicht gepubliceerd in Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology analyseerde bijvoorbeeld 24 onderzoeken en ontdekte dat het bezitten van een huisdier, vooral een hond, geassocieerd was met lagere niveaus van sociaal isolement bij volwassenen.
De auteurs merken op dat de aanwezigheid van een hond sociale interacties kan vergemakkelijken, zoals gesprekken met buren tijdens wandelingen of bezoeken aan de dierenarts.
9. Mentale gezondheidscontroles negeren
Na pensionering of het verlies van een partner is het normaal om je verdrietig, angstig of leeg te voelen. Maar als deze gevoelens de overhand krijgen, kunnen ze sociale relaties zwaar of zelfs zinloos maken.
Doen alsof alles in orde is, is niet genoeg. Praten met een hulpverlener, lid worden van een steungroep of praten met een aalmoezenier of therapeut kan de situatie snel veranderen.
Geestelijke gezondheid is belangrijk voor het onderhouden van sociale relaties. Onderzoek heeft aangetoond dat sociaal isolement en eenzaamheid belangrijke problemen zijn voor de volksgezondheid, die in verband worden gebracht met een verhoogd risico op depressie, angst en ernstige cognitieve stoornissen.
Verbinding is een oefening
Eenzaamheid ontstaat niet van de ene op de andere dag. Het sluipt binnen door de kleine, dagelijkse verzakingen – een uitnodiging afslaan, een uitje uitstellen – totdat stilte de norm wordt.
Maar het omgekeerde is ook waar: elk sociaal gebaar, elke uitwisseling, elk gedeeld moment weeft een web dat je in stand houdt.
Begin klein. Kies één gewoonte die je deze week wilt veranderen. Wanneer de verandering natuurlijk wordt, ga dan verder met een andere.
Stap voor stap zul je een leven opbouwen waarin vreugde, connecties en vertrouwde gezichten altijd hun plaats zullen hebben, ongeacht je leeftijd.
